Сулейман-Стальский район
Версия для слабовидящих

№№ 65,66

Муаллимриз – лайихлу наградаяр

DSC_2747 [800x600].jpg Россиядин Федерациядин образованидин ва илимдин министрдин заместитель Е. А. Толстиковадин къул алаз акъатай 578-нумрадин приказдин бинедаллаз Дагъустан Республикадин образованидин учрежденийрин работникриз гьукуматдин наградаяр гана. Абурун арада Сулейман-Стальский райондин образованидин учрежденийрин директорар, абурун заместителар ва муаллимарни ава.
И йикъара муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова ва райондин образованидин управленидин начальник Индира Гьажибалаевна Османовади шад гьалара муаллимрив гьукуматдин наградаяр вахкана.
 Кьилди къачуртIа, «Россиядин Федерациядин умуми образованидин гьуьрметдин работник» лагьай гьуьрметлу тIварцIиз ЦIийи поселокдин СОШ-дин муаллимар тир Фейрудин Гьажимусаев, Изабелла Гъаниева, Алкьвадрин СОШ-дин муаллим Гьуьсейн Гьуьсейнов, Кьасумхуьруьн I-нумрадин СОШ-дин муаллимар тир Разият Жафарова, Гуьляра Закаряева, Эминхуьруьн СОШ-дин директордин заместитель Мизамудин Зиямудинов, КIварчагърин СОШ-дин муаллим Гьуьруьят Къадималиева, Зизикрин СОШ-дин муаллим Минаят Мегьамедова, Курхуьруьн 1-нумрадин СОШ-дин муаллим Умужат Муталибова, АгъастIал-къазмайрин СОШ-дин муаллим Аминат Наврузова, Шихидхуьруьн СОШ-дин муаллим Февраль Пирвелиев, Сийидрин СОШ-дин директордин заместитель Замина Рагьимханова, Вини СтIалрин СОШ-дин муаллим Умсият Сирхаева, НуьцIуьгърин СОШ-дин муаллим Абумислим Тагъиев, Кьулан СтIалрин СОШ-дин муаллимар тир Назлухалум Тагьирова, Разият Тажибова, Сардархуьруьн СОШ-дин директордин заместитель Темирхан Темирханов, райондин ДЮСШ-дин тренер-преподаватель Мурадагъа Мурадагъаев, РФ-дин образованидин ва илимдин министерстводин Гьуьрметдин грамотайриз ЦIийи Макьарин СОШ-дин муаллим Жасмина Абасова, Кьасумхуьруьн СОШ-дин социальный педагог Ифриз Амрагьова, Кьасумхуьруьн 1-нумрадин СОШ-дин муаллим Басира Маллаева, АгъастIалрин СОШ-дин муаллим Людмила Мегьамедова ва Вини СтIалрин СОШ-дин муаллим Радмила Эминова лайихлу хьана.
Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова муаллимрин кIвалах, зегьмет къейд авуна, абуруз лайихлу наградаяр мубаракна ва акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер, тербия гунин карда муаллимрихъ мадни еке агалкьунар хьана кIанзавайди лагьана.
 Хазран Кьасумов. Шикилда: Н. Абдулмуталибова муаллимрив наградаяр вахкузва. Шикил автординди я.
 

Агьалияр кьабулна

IMG_8197 [800x600].jpgАлай йисан 12-декабрдиз РФ-дин Конституциядин йикъаз талукь яз райондин администрациядин Кьилин везифаяр тамамарзавай Лацис Оруджева тамам 20 кас райондин агьалияр кьабулна.
Агьалийрихъ галаз гуьруьшда алай вахтунда кIвалахал акъвазунин, чилерин ва эменнидин, инвалидрин пособияр гунин, хуьрер гегьеншарунин, чпиз пулдин такьатрин куьмек гунин ва маса месэлаяр къарагъарна.
 ЦIийи Макьарин хуьряй тир Рамалдан Рамазанов вичин кефсуз уьмуьрдин юлдаш сагъарун патахъай багьа дарманрин льготар гун патал арза гваз атанвай. Адан арза ЦРБ-дин главврачдин патав агакьарун патахъай гуьзчивилик кутуна. ЦIийи Макьарин хуьряй тир Икрам Мирзеханов, Герейханован хуьряй тир Сабина Къахримановади ва Кьасумхуьрелай тир Индира Меликовади кIвалахал акъвазунин месэлада куьмек гун тIалабна. Абурун арзаяр райондин образованидин управленидал агакьарун тапшурмишна.
 Эминхуьряй тир Назир Гьамидова вичин кIвачихъ галай арендада кьур ЛПХ-дин чил закондалди кьабулай формада туькIуьрунин карда куьмек гун тIалабна. АгъастIалдилай тир Альфия Гьабибулаевади вичиз АгъастIалрин хуьряй кIвал эцигдай чил гунин патахъай куьмек гун тIалабна. И месэладай Лацис Оруджева АгъастIалрин хуьруьн поселенидин кьилиз цIийиз арадал къвезвай жегьил хзанриз микрорайон кутунин карда са теклиф гун тапшурмишна.
Лугьун лазим я хьи, райондин бязи хуьрер алай девирдин уьмуьрдин шартIариз килигайла лап четин гьалда ава. ИкI, Эминхуьруьн агьалияр чпин хуьре ясли бахча эцигунин, аялрин спорт вилик тухунин, аялар школадиз гъидай улакь чара авун, хуьре медицинадин рекьяй къуллугъ авунин шартIар хъсанарунин, 2010-йисалай инихъ эцигиз башламишай 440 аялдиз чка авай хуьруьн школа эцигна куьтягьунин месэлаяр къарагъарна.
 Райондин агъсакъалрин Советдин председатель Фахрудин Османова «Сардаркент-Даркуш-Казмаляр» групповой водовод эцигна куьтягьун патал пулдин такьатар гунин патахъай куьмек гун тIалабна. Кьасумхуьрелай тир Фазил Мамедярова, Абдулазиз Бутаева 50 йисан идалай вилик кутур водопроводдин линияр дегишарун патахъай куьмек гун тIалабна. 2004 – йисалай эцигиз башламишай Кьасумхуьруьн спортивный комплекс эцигна куьтягьунин патахъай Кьасумхуьрелай тир Муслим Селимов арза гваз атана.
Кьасумхуьрелай тир Халум Ярагьмедова «Социальное развитие села» ФЦП-дай пул гунин патахъай вичиз куьмек гун тIалабна, герек тир документар 5 йисан вилик гьазурна герек тир идарайриз вахканвайдакай лагьана.  И месэла Лацис Оруджева «Хуьруьн майишадин управление» МКУ-диз агакьарна.
 И йикъара райадминистрациядиз 2 кагъаз - сад здравоохраненидин министерстводиз ва сад Дагъустан Республикадин Гьукуматдиз ракъурзавай кагъазар атана. Ана алай йисуз ЦРБ-да договордал духтурвиле кIвалахзавай Оксана Муртазаевади вичиз духтурвилин штат АгъастIалкъазмайрин «Чубарук» ясли бахчада ахъаюн тIалабна. Райондин Собранидин депутат Агьмедбег Селимова РД-дин правительстводиз кхьенвай арзада Агъа-Хъартас, Вини-Хъартас, КIахцIугъ, Ичин хуьрера газ тухунин месэла къарагъарна.
 Гьар са агьалидин арзадихъ Лацис Оруджева дикъетдивди яб акална ва абур гьялун патал талукь тир къуллугъриз тапшуругъар гана.  

РикIера хуш майилар туна

СтIал Сулейманан райондин Кьулан СтIалрин хуьруьн патав гвай, тамун гуьзел гапIалдин юкьва авай «Кпул ятар» санаторий-профилакторий республикадилай яргъарани машгьур я. Чпин сагъламвал мягькемар хъийиз иниз неинки республикадин, гьакIни РФ-дин субъектрин гзаф шегьеррай ва районрай инсанар къвезва.
ТIебиатдин гуьзелвили, районэгьлийрин мугьманпересвили, иллаки духтуррин патай жезвай куьмекди абур гьейранарзава.
Идан гьакъиндай райондин руководстводин, «Кпул ятар» санаторий-профилакторийдин духтуррин тIварцIел хуьквезвай чухсагъул лугьузвай чарари ачухдиз шагьидвал ийизва.
Агъадихъ чаз ихьтин са чар гуз кIанзава:
«-Гьуьрметлу Нариман Шамсудинович! И чар за Квез «Кпул ятар» санаторийдиз атай, чпин сагъламвал мягькемар хъувур са шумуд касдин тIалабуналди кхьизва. Ина авай къулайвилери, духтурар чпин хиве авай везифайрив эгечIзавай тегьерди, инсанрихъ галаз абуру ийизвай хуш рафтарвилери чун кьадар авачир кьван шадарна. Чун инанмиш хьайивал, санаторийдин руководитель Селим Магьарамович Абасов вичин кIвалах хъсандиз чизвай, жавабдарвал гьисс ийизвай кас я.
Сагъламвал мягькемар хъийидай чIавуз чаз санаторийда мевлид тешкилиз кIан хьана. Селим Магьарамовича и кардин тереф хвейила чун шадвиляй цавук хкьуна. Мевлиддиз чкадин динэгьлияр атана, райондин имамди анал метлеблу рахунар авуна. Гьуьрметлу Нариман Шамсудинович! Чи ватанда «Кпул Ятар» хьтин гуьзел чкаяр, куь райондин хьтин инсанар, гьакимар хьунал чна дамахзава.
Чун СтIал Сулейманан райондай рикIера гуьзел гьиссер аваз хъфена. Квез чухсагъул! Аллагьди гайитIа, чун куь райондиз мад сеферда хуькведа. Квехъ мягькем сагъламвал, гьар са карда агалкьунар хьурай!»
Зухра Тагьирова, Дагъустандин Огни шегьер.

 

Пешекарвилин дережа хкажна

Алай йисан 30-ноябрдилай 2-декабрдалди ДР-дин Администрациядин Кьилин ва Гьукуматдин Дагъустандин пешекарвилин центрада республикадин районрин ва шегьеррин муниципальный къуллугъчияр пешекарвилин дережа хкаждай курсара хьана.
Сулейман-Стальский райондин администрациядин патай хатасузвал хуьнин рекьяй райондин администрациядин Кьилин заместителдин везифаяр тамамарзавайди тир Садилагь Герейханов ракъурнавай.
Ам ДР-дин шегьеррин ва районрин муниципалитетра кардик квай терроризмдиз акси комиссийрин кIвалах тешкилуниз талукьарнавай лекцийра хьана, программадин тамам курс фена. КIелунар куьтягь хьайила
С. Герейханов нетижайрин аттестация фена ва ада чирвилерин дережа хкажнавайвилин гьакъиндай удостоверение къачуна.
 (Райондин сайтдай).

Н. А. Алхасован 80 йис

Халкьдин муаллимдиз – тебрикар ва алхишар

DSC_2664 [800x600].jpg…Эгер ваз са йисан хъсанвал ийиз кIанзаватIа, гергер цуз, цIувад йисан хъсанвал ийиз кIанзаватIа, са емишдин тар акIура, эгер вири уьмуьрдин хъсанвал ийиз кIанзаватIа, инсан тербияламиша, лугьузва халкьдин мисалда.
Дерин чирвилер авай, кар алакьдай, обществодиз хийир гудай инсан тербияламишун регьят кар туш. Ахьтин инсанар тербияламишунин карда муаллимрин зегьмет екеди я.
Акьалтзавай несил тербияламишуниз, абур уьмуьрдин шегьредал акъудуниз уьмуьр бахшнавай инсанар чи арада гзаф ава. Вичиз гьахълудаказ муаллимрин хуьр лугьузвай Курхуьрелай тир «Дагъустан Республикадин халкьдин муаллим» лагьай гьуьрметлу тIварцIин сагьиб Небиюлагь Абдурагьимович Алхасов гьахьтин муаллимрикай сад я. Ада акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гуз 60 (!) йис я.
Алай йисан 10-декабрдиз Кьасумхуьрел кардик квай шадвилерин «Лейла» залда Небиюлагь Алхасован 80 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилин гурлу мярекат кьиле фена. Лап къени къилихрин инсан, вичиз гьахълудаказ муаллимрин муаллим лугьузвай Н. Алхасоваз юбилей мубарак ийиз мярекатдиз «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибов, райондин депутатрин Собранидин председатель Штибег Гьажимегьамедович Мегьамедханов, райондин администрациядин Кьилин везифаяр тамамарзавайди тир Лацис Абидинович Оруджев, жавабдар маса работникар, къунши районрай, Дербентдай, Махачкъаладай ва маса шегьеррай мугьманар атанвай. Ида Небиюлагь Абдурагьимовичаз районда, хуьре, жемятдин арада авай чIехи гьуьрмет, кIанивал къалурзавай.
Мярекатдин иштиракчийри недай-хъвадай бул няметар алай столрихъ чкаяр кьуна.
Халкьдин муаллимдин юбилейдин мярекат машгьур тамада, музыкант ва манидар Мурвет Милагьимова кьиле тухвана. Сифтедай майдандиз Кьулан СтIалрин юкьван школада кардик квай рушарин «Кюре» ансамбль ва Курхуьруьн 2-нумрадин юкьван школадин аялрин хордин десте экъечIна, абуру зиринг кьуьлер авуна, юбилярдиз бахшнавай шиирар кIелна, «Муаллим» мани лагьана.
Райондин образованидин управленидин кьилин пешекар Венера Абдуселимовади халкьдин муаллим Небиюлагь Абдурагьимовичан уьмуьрдин ва зегьметдин рекьикай гегьенш рахунар авуна. Ада къейд авурвал, 1953-йисуз Кьасумхуьруьн юкьван школа, 1957-йисуз Дагъустандин СтIал Сулейманан тIварунихъ галай пединститут акьалтIарай Н. Алхасова Хив ва Сулейман-Стальский районрин школайра муаллимвиле, завучвиле зегьмет чIугуна. 1979-йисалай къенин йикъалди ада Курхуьруьн 2-нумрадин (сифтедай 8 йисан ва 1984-йисалай юкьван) школадин директорвиле кIвалахзава. Небиюлагь Абдурагьимовичан дурумлу зегьмет себеб яз школа районда хъсанбурун жергеда гьатна, адаз РФ-дин образованидин министерстводин Диплом, Президентдин грант тир I миллион манат пул, Вирисоюздин конкурсда гъалиб хьунай «Йисан школа» тIвар гана. Небиюлагь Абдурагьимовичахъ гзаф кьадар дипломар, грамотаяр, лайихлу тIварар, гьабурукай яз «Дагъустан Республикадин халкьдин муаллим» лагьай тIвар ава. Ада чирвилер ва тербия гайи гзаф гадайрикайни рушарикай чIехи дережайрин руководителар, алимар, духтурар, муаллимар ва маса пешейрин сагьибар хьанва.
 - Хъсан руководитель, гьуьрметлу муаллим, общественник, несигьатчи хьиз, Небиюлагь Абдурагьимович чешнелу хзандин кьилни я, - давамарна Венера Абдуселимовади. – Лугьуз жеда хьи, Небиюлагь муаллим уьмуьрда фенвай 80 йисан рехъ баркалла къведайди я, и рехъ ада давамни ийизва.
Райондин администрациядин, Собранидин депутатрин ва кьилди вичин патай юбилярдиз тебрикдин келимаяр гваз «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибов рахана.
- Гьуьрметлу Небиюлагь Абдурагьимович, гьуьрметлу мукьва-кьилияр, багърияр! – лагьана Н. Ш. Абдулмуталибова. – Дагъустан Республикадин халкьдин муаллим лагьай чIехи тIвар хьун – им чIехи бахт я. Куьн и чIехи тIварцIиз лайихлу я, гьавиляй Квез гьахълудаказ муаллимрин муаллимни лугьузва. Чаз аквазва хьи, къе и чIехи зал инсанрив ацIанва, им квез гьуьрмет авунин лишан я. Муаллимвал – им гьуьрметлу, гьа са вахтунда гзаф четин пеше я. Куьне и рекье бегьерлудаказ зегьмет чIугваз, акьалтзавай несил уьмуьрдин шегьре рекьел акъудиз 60 йисалай виниз я. Квез алхишдин гьикьван гафар лагьайтIани, тIимил я. 80 йисан юбилей мубарак авуналди, гьуьрметлу Небиюлагь Абдурагьимович, чаз квехъ мягькем сагъламвал, хзандин бахтлувал, веледрикайни хтулрикай рикIин динжвал хьана кIанзава. Тебрикдин келимайрилай гуьгъуьниз Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова педагогикадин зегьметдин ветеран Небиюлагь Абдурагьимович Алхасоваз райондин администрациядин Гьуьрметдин грамота, пул авай конверт ва чуьнгуьр гана.
Райондин образованидин управленидин начальник Индира Османовади лагьайвал, Небиюлагь Абдурагьимович Аллагьдин патай кьетIен бажарагъ ганвай муаллим хьун патал халкьнавай кас я. Аялрин, абурун диде-бубайрин патай авай гьуьрметди, муаллимвилин пешедал кьару хьуни и кардин патахъай ачухдиз шагьидвал ийизва.
Курхуьруьн жемятдин тIварунихъай Н. Алхасоваз 80 йисан юбилей «село Куркент» хуьруьн поселенидин администрациядин кьил Радик Гьажалиева мубаракна ва адаз пул авай конверт гана.
 Мярекатдал Н. А. Алхасоваз тебрикдин, алхишдин келимаяр гваз райондин образованидин управленидин кьилин пешекарар тир Къачабег Аминов, Муминат Бабаханова, ДаркIуш къазмайрин, Вини СтIалрин, Эминхуьруьн, Герейханован 2-нумрадин, Кьулан СтIалрин ва Кьасумхуьруьн 1-нумрадин юкьван школайрин директорар тир Савзихан Савзиханов, Башир Алиев, Рагьман Османов, Малаудин Сафаралиев, Ифриз Бабаева, Зубаир Устаев, райондин образованидин работникрин профсоюздин комитетдин председатель Халилбег Халилбегов, Мегьарамдхуьруьн райондин Советский хуьруьн юкьван школадин муаллим Каминат Ханмегьамедова, шаир Сажидин Саидгьасанов, Курхуьруьн 2-нумрадин юкьван школадин муаллим Райсудин Набиев (ада са шумуд манини лагьана), Махачкъалада яшамиш жезвай юбилярдин вах Инжилат Агьмедова ва масабур рахана.
 Гьар са касдин рахунрилай гуьгъуьниз Дагъустан Республикадин лайихлу артист Омар Меликова, Тофик Мегьамедова, Эрзиман Османова, ашукь Рустам Къарибова, Мурвет Милагьимова, Советский хуьруьн школада кардик квай муаллимрин «Ялцугъ» фольклордин ансамблди манияр лагьана, мярекатдин иштиракчийри кьуьлер авуна. Дагъустан Республикадин халкьдин муаллим Небиюлагь Абдурагьимович Алхасован 80 йис тамам хьуниз талукьарна тухвай мярекат гурлудаказ кьиле фена ва яргъалди давам хьана.
 Текст кхьейди ва шикилар ягъайди Хазран Кьасумов я.

За теклифзава

Заз алай йисан 1-декабрдиз «Лезги газетда» чапнавай Нариман Абдулмуталибован «Чун чи кьисметдин сагьибар жен» макъаладикай са кьве гаф лугьуз кIанзава. Зи фикирдалди, авторди, вири патарихъай дериндай къимет гана, экстремизмдикай михьи ва къешенг лезги чIалал менфятлу макъала кхьенва. Ана терроризмдин идеологиядин тIегьуьндикай жегьи¬лар къутармишунин рекьер-хуьлер, жуьреяр ашкара ийизва, экстремизмдин таъсирдик акатунин лишанар къалурнава. Са бязи асул лишанар, автордин фикирдалди, ихьтинбур я: - аялди, жегьилди вич тухузвай тегьер, рахунрин мана-метлеб дегиш жеда; - диндин чирвилер къачунин ашкъи жеда; - «диндин стхаяр-вахар» пайда жеда; - са бязибур хзандихъ галаз суфрадихъ ацукьдач; - диде-бубадиз диндин рекьяй «акьулар» гуз алахъда ва икI масабур.
Авторди вичин макъалада аялар чIуру дестейрин таъсирдикай хкуддай рекьерни къалурзава. Адан фикирдалди, динэгьлийрилай чпелайни гзаф месэлаяр аслу я. Амма чирвал авай динэгьлияр гзаф вахтара чеб-чпихъ галаз бягьсина жезва, абуру сада-сад маса гузва.
Сивел Аллагь алаз, рикIе шейтIан хьун са патахъайни кьан тийидай кар тирди виридаз чир хьун лазим я лугьуз тестикьарзава.
Макъаладин эхирдай авторди райондин вири агьалийриз терроризмдин ва экстремизмдин аксина дурумлудаказ акъвазуниз ва жегьил несилдин гележегдин гьакъиндай жавабдарар хьуниз эвер гузва.
За «Лезги газет» кхьенвайбуруз ва кIелзавайбуруз виридаз Нариман Абдулмуталибован макъала дикъетдалди кIелун ва адакай хийир къачуна, диндин экстремизмдихъ галаз женг чIугун теклифзава.
Салигь МУСЛИМОВ, ДГУ-дин профессор  

Президентдин Грантдин сагьиб

 3c21376a604aaef364ad5c0b9a79bd5c.jpgДГУ-да теоретический ва математический физикадин кафедрадин доцент яз кIвалахзавай РАН-дин ДНЦ-дин илимдин чIехи къуллугъчи, чи ватандаш - 27 йисан яшда аваз физикадинни математикадин илимрин докторвилин тIвар къачунвай Заур АЛИСУЛТАНОВ «Физика ва астрономия» хиляй 2017-йисуз государстводи Россиядин жегьил алимриз куьмек гуниз талукь конкурсда дагьустанвийрикай гьалибвал къазанмишнавай анжах са алим я.
Топологический материалрин (графендиз ухшар къурулушрин, топологический изоляторрин, вейлеван полуметаллрин) электронный лишанар ахтармишуниз талукьарнавай Заур Алисултанован кIвалахдиз РФ-дин Президентдин грантар тайинардай Советди еке къимет гана. Дагъустандин алимдин гафаралди, Советди конкурсдин иштиракчийри кьиле тухузвай неинки ахтармишунин, гьакIни вири кIвалахдизни къимет гузвай.
 - РФ-дин Президентдин грантар тайинардай Советдик вужар акатзаватIа, гьи лишанризни уьлчмейриз тамашна кIвалахриз къимет гузватIа, садазни малум туш. Амма Советдин членри ахтармишунар гележег авайбур хьуниз, алимдин хсуси ерийриз ва кIвалахдин бажарагълувилиз фикир гузвайди чизва,- алава хъувуна Заур Алисултанова.
Къейд авун лазим я хьи, гила З.Алисултановахъ Россиядин Президентдин кьве Грант хьанва. Сад лагьай Грант алимди 2015-2016-йисара графендиз талукь ахтармишунрай къазанмишнай.
(«Лезги газетдай»)

Ибрагьим Гьуьсейнован 80 йис

КьетIен шаир

Ибрагъим Гьуьсейнов кьетIен шаир я. Вири терефрихъай. Дагъустандин чIехи гьакимрин докладрани рахунра тIвар кьериз-цIаруз гьатай шаир. ЧIехи наградаярни гьуьрметлу тIварар абурун гъиляй кьабул тавур шаир. Гьатта республикадин литературадин уьмуьрдиз талукь мярекатрани сад лагьай жергейра чка тахьай шаир. ИкI я лагьана, садрани арза тавур шаир. Амма вичин бажарагъдиз, яратмишунрин деринвилиз ва кьакьанвилиз, вичелай тур ирсинин къиметлувилиз килигна тIвар-ван гегьеншдиз машгьур хьайи, булдиз орденарни тIварар къачур, яргъал йисара гьуьрметринни девлетрин лепедал хьайи гзафбурулай артух абуруз лайихлу тир шаир.
Ибрагьим Гьуьсейнов цаз алай къилихдин иеси тир. Халис шаирар вири девирра гьахьтинбур хьайиди фикирда кьуртIа, им адан кьилин кьетIенвал тир жеди. Амай кьетIенвилер - адан нетижаяр. Куьлуь-шуьлуьйрани чIехи крара кьил агъуз авун течиз, атай чкадал гафунин, герек чкадал гъутун иеси яз яшамиш хьунин нетижаяр.
 Яратмишунрикай рахайтIа, Ибрагьим Гьуьсейнов философиядин деринар ахтармишай шаир я. Адан шиир, адан шиират кьетIенди я. Анжах вичиз хасди.
Гзафбурун арадай хкисдай сес, хатI, фикирдин деринвал авайди. Ибрагьим Гьуьсейнов чи милли эпосдин игит, халкьдин руьгьди вичин къамат яратмишай Шарвилидикай сифте яз кхьей, адан къамат вичин поэмада яратмишай шаир я. «Шарвили» эпосдин суварар цIуд-цIувад сеферда тухвана, вучиз ятIани, Ибрагьим Гьуьсейнован тIвар анра такьун - имни, маса гиманар тагъана, шаирдин кьисметдиз талукь са кьетIенвал я, лагьайтIа, жеда.
 Ибрагьим Гьуьсейнов алатай асирдин 50-йисарин эхирра ва 60-йисара милли литературадиз атай бажарагълу шаиррин арада лап жегьил чIавалай кьетIен сес, кьетIен мез авай шаир тир. Ам вичин яратмишунра абурукай гзафбурулай хейлин яргъаз фена, шииратдин деринриз эвичIна ва кьакьанриз хкаж хьана.
Ибрагьим Гьуьсейнован къелемдикай хкатай са шумуд драма милли театрдин хазинада гьамишалугъ амукьдайбур хьана. Иллаки «Етим Эмин». Драмадин финалда ванзавай монологдин «Девиррал девирар, девиррал - Эмин» гафар лагъай шаир Ибрагьим Гьуьсейнов я. СтIал Саядакай драмани гьа и жергеда ава.
И. Гьуьсейнован тамашиятдин эхиримжи чинрикай сад «Багъдат халифдин везир» пьеса хьана. КьетIен эсер, къуватлу, зурба Шекспиран дережаяр аваз шиирралди яратмишнавай драма. Гьайиф хьи, ам эцигдай сегьне, сегьнедин къуватар Дагъустанда жагъанач.
Вичи и дуьньяда тухвай вири йисара къилихдал цаз алаз хьанатIани, винидихъ къейд авур ва тавур вири кьетIенвилер туна, Ибрагьим Гьуьсейнов, адетдин инсан хьиз, уьмуьрдай фена. Адалай халкьдиз кьетIен ирс амукьнава.
Белки, къведа са вахтар, масадбурун гьисабдай адлу хьайибур халкьди вичи чпин чкайрал ацукьарда, лайихлубурун дережаяр абурун ериндал хкажда.
Къилихдиз ваъ, халкьдив даим гумукьдай яратмишунрин хазинадин къиметлувилиз килигна. Ибрагьим Гьуьсейновни абурукай сад жеда.
 Абдуселим Исмаилов, Дагъустандин халкьдин писатель.

 Музейда - юбилярдиз талукь яз

DSC_2607 [800x600].jpgАлкьвадар. И хуьр, сифтени-сифте, анай акъатай зурба арифдарри, алимри, литераторри, муаллимри Дагъларин уьлкведин сергьятрилай яргъарани машгьурна. Абурун арада Гьуьсейноврин сихилдин векилри кьетIен чка кьазва.
ТIвар-ван авай шаир, драматург Ибрагьим Гьуьсейнов, философиядин илимрин доктор, РАН-дин член-корреспондент, Россиядин философиядин Институтдин директордин заместитель Абдусалам Гьуьсейнов, илимрин докторар, кандидатар тир Шамиль, Фарид, Мурад, Нурият Гьуьсейновар, литератор-писатель Гьуьсейн Гьуьсейнов…
 - Гьуьсейноврин баркаллу сихилдал районэгьлийри дамахзава, абур физвай рехъ, ийизвай крар, илимда къазанмишзавай агалкьунар гзафбуруз чешне я, - лугьузва «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова.
– ИкI, алай йисуз лезгийрин бажарагълу ва рикI алай шаиррикай сад хьайи Ибрагьим Гьуьсейнован 80 йис тамам жезва. Идаз талукь яз районда литературадин вечерар, жуьреба-жуьре маса мярекатар кьиле тухузва. Райондин администрациядай чаз лагьайвал, Ибрагьим Гьуьсейнован юбилейдиз талукь яз Алкьвадрин юкьван школада, Культурадин кIвале, библиотекада ва Гьасан эфендидин музейдани талукь гьазурвилер акунва.
Бажарагълу шаир, Кьасумхуьруьн телевиденидин корреспондент Сажидин Саидгьасановни галаз чун и йикъара шаирдин хуьруьз – арифдар Гьасан эфендидиз эцигнавай музейдиз фена. Им дуьшуьшдин кар тушир: ана «Ибрагьим Гьуьсейнован 80 йис» кьил гана фотостенд акъуднавай.
Музейдин директор, Ибрагьим Гьуьсейнован стхадин хва, шаир ва писатель Гьуьсейн Гьуьсейнова чун хушвилелди кьабулна.
 - Ибрагьим Гьуьсейнован 80 йисан юбилейдиз талукьарна райондин администрацияда тухудай мярекатрин план тестикьарна, юбилей тухунин оргкомитет тешкилнава, хейлин мярекатар кьилени тухвана, - лугьузва Гьуьсейн Гьуьсейнова. – Идай за райондин Кьил, районда чIал, культура хуьн патал еке кIвалах тухузвай, чи шаиррин ирс хуьзвай инсан тир Нариман Шамсудинович Абдулмуталибоваз рикIин сидкьидай чухсагъул лугьузва. Гьасан эфендидин музейда Ибрагьим Гьуьсейнован юбилейдиз талукьарнавай фотостенд ачухунин терефни Нариман Шамсудиновича кIевелай хвена, райадминистрациядин куьмекни галаз чна ам ачухна, хъсандиз тадаракламишна.
Гь. Гьуьсейнова чун шаирдиз талукьарна акъуднавай фотостендихъ галаз мукьувай танишарна. Стенддин сад лагьай паюна Ибрагьим Гьуьсейнован уьмуьрдин ва яратмишунрин рехъ къалурзавай шикилар ганва. Юкьни-юкьвал Ибрагьима вичин дах, яргъал йисара муаллимвиле кIвалах авур Ленинан ордендин сагьиб Абдулкеримахъ ва диде Рабиятахъ галаз янавай шикил ала.
«Шаирдин, прозаикдин ва драматургдин яратмишунрикай» кьил алаз Дагъустандин халкьдин шаир Шагь-Эмир Мурадова кхьенвай макъалани (ам вилик йисара литературадин журналдиз ва «Коммунист» газетдиз акъатнай) таъсирлуди, Ибрагьим Гьуьсейнован яратмишунриз, бажарагъдиз дуьз, кутугай къимет ганвайди хьанва.
Стендда Ибрагьим Гьуьсейнован «Зи хуьряй кагъаз», «Гьуьсейнован лирика», «Медиатор», «Умуд», «Са дуьнья», «ТIвар», «Дагъ» ва маса ктабарни эцигнава.
- Ибрагьим Гьуьсейнован гъвечIи ватан Алкьвадар ятIани, адаз Дагъларин уьлкве, Кавказ, Сибирни акуна, и кар ада вичин шиирра, литературадин маса эсерра къалурнава, - лугьузва Гь. Гьуьсейнова. – Ибрагьимахъ сухтаярни хьана, къе чпикайни тIвар-ван авай шаирар хьанватIани, абуру Ибрагьим чпин муаллим яз гьисабзава.
Гзаф кьадар ктабар кхьей шаир халкьдиз багьа я. Чун Ибрагьим Гьуьсейнов амач лагьай гафарихъ ягъазвач, халкьдин мецерал адан эсерар аламай кьван, чи рикI алай шаирни сагъ я.
Хазран Кьасумов. Шикилда: музейдин директор Гь. Гьуьсейнова шаирдин юбилейдиз талукьарна акъуднавай фотостенддикай суьгьбетзава. Шикил автординди я.

Зи хайи хуьр - Кьасумхуьр

Лезги чIалан бине хьайи, Шаирралди вине хьайи, Дидед чIалан нине хьайи, Вун зи хайи хуьр, Кьасумхуьр. Чахъ виридахъ багьа, рикIиз чими, виридалай гуьрчег хайи ватан ава. Зи рикIиз виридалайни хуш чка хайи хуьр Кьасумхуьр я. Вучиз заз Кьасумхуьр кIан я? Вучиз ятIани, гьиниз фейитIани, гьихьтин гуьрчег чкайриз акъатайтIани, заз хайи хуьруьз хквез кIанзава? И суалриз завай са гафуналди жаваб гуз жедач.Вучиз лагьайтIа, хайи хуьре авай зи бубад кIвал,; зун яшамиш жезвай куьче, зун физвай школа, заз мукьва инсанар виридалайни зи рикIиз багьа ва масан я.
Кьасумхуьр еке тарих авай хуьр я. Зи хайи хуьр кьве патай кьве вацIуз мукьва ава. Кьасумхуьр дагъларин ценерив гва ва гьар жуьре емишрин багъларин юкьва ава.
Алай вахтунда лагьайтIа, зи хайи хуьр шегьердиз ухшар хьанва. Чи хуьре инсанрин яшайиш хъсанарун патал вири шартIар ачухнава ва гзаф инсанри чпин кIвалахрал къуллугъ ийизва. Зи хайи хуьре гуьрчег ва гегьенш куьчеяр, кьакьан ва мублагь кIвалер, еке школаяр ва больница ава. ГьакIни и хуьре гзаф туьквенар, фу чрадай чкаяр, почта, базарар, мехъерар ийидай чкаяр ава.
Зи хайи хуьре «Къарасу яд» акъуддай завод ва зурба тарих авай, сагъламвилин лишан квай «Рычал-яд» гьазурзавай завод ава. Гзаф ва еке емишрин, майвайрин бегьерар кIватI хъийизва.
Чи хуьре еке тарих авай цIерид вилин муьгъ ава. Ам вири халкьди хвена кIанда.
Зи хуьр гзаф къунши хуьрерин юкьва ава. Кьасумхуьр - дуствилин меркез я вири хуьрерин инсанриз. Гуьзел багъларинни дагъларин, абукевсер булахринни вацIарин, акьуллу, камаллу арифдар инсанрин макан я зи хайи хуьр.
Зи хуьр завай зи хайи дидедихъ гекъиг жеда. Вири инсанри чпин хайи ватан дидедихъ, дидед чIалахъ барабар яз кьазва. Дидед чIал чна вирида несилрилай- несилралди агакьарна ва хвена кIанда. Жуван дидед чIал амай кьван чаз чи хайи хуьрни, кIвални амукьда. Чакай халисан ватанпересар хьун патал, чна чи райондин «Куьредин хабарар» газет кIелна ва хвена кIанда. Хайи хуьруь инсанар сад-садав агудда.
 Гзаф шаирри зи хайи хуьруькай чIалар кхьенва. Ингье, заз Майрудин Бабаханован цIарар гъиз кIанзава: «Зи хайи чил, Зи чIехи чил- Зи тIал, зи дарман». Дидед чIал течирдакай жуван халкьдин ва хайи хуьруьн хва ва я руш жедач. Чи хуьряй гзаф кьегьал рухваяр ва баркаллу рушар акъатнава.
За умудзава хьи, чакайни хайи чилин ва дидед чIалан, лезги халкьдин намуслу инсанар жеда. Заз хайи Кьасумхуьр мадни гуьзел ва абад, хуьре аялрин къугъунар ийидай майданар, машгъулатар гзаф хьана кIанзава. Мад заз зи хайи хуьруьн рекьерин къерехра гьар рангунин цуьквер ва серинардай тарар хьана кIанзава. Зун суьгьуьрдин руш хьанайтIа, за сифтени-сифте кефсуз аялриз ва кьуьзуьбуруз еке куьмекар гудай. Ахпа чIуру кIвалахар ва пис ихтилатар ийизвай инсанар чи арадай акъуддай. Фикир гайитIа и кIвалахар чалай вири алакьдайбур я. Чна чун алай чка михьиз хвена, гьар инсанди вуч низам къайдада тухвана кIанда.
 Къуй зи хайи ватан, хайи чил, хайи хуьр ва дидед чIал яшамиш хьуй! Къуй зи лезги халкьдихъ еке агалкьунар, чи хуьруьхъ дамахдай кIвалахар гзаф хьурай! Сагърай заз багьа тир зи хайи хуьр, лезги халкь, зи бубадин муг, зи дидед чIал, зи играми Ватан!
Айишат Мурадова, Кьасумхуьруьн 1-нумрадин СОШ-дин 7-классдин ученица.

Инвестиционный проектар – кардик

Дагълух чилер ишлемишзава

«Сулейман-Стальский район» муниципальный район хуьруьн майишатдин, эцигунрин ва маса рекьериз кьилдин ксарин инвестицияр желб авунал гьалтайла республикада вилик жергейра авай муниципалитетрик акатзава. Инвесторри тешкилнавай «Члар», «Гюльгери вацI», «Зардиян», «Амир», «Дере» ООО-яр районда кIвенкIвечи карханайрин жергеда ава. 250 гектарда интенсивный багълар кутун планламишнавай, Вини СтIалрин территорияда кардик акатнавай «Паласа» ООО-диз тешпигь инвестициоонный проект неинки районда, гьакI республикадани авач.
Шадвал кутадай кар я хьи, эхиримжи вахтара районда дагълух зонада авай хуьрерин поселенийрин чилерикайни (абур менфят къачун тийиз гадарна гзаф йисар тир) менфят къачуз башламишнава. И баркаллу кардикни инвесторри кутазвай пай екеди я. Мисал яз, «сельсовет Цмурский» хуьруьн поселенидин территорияда инвестор Марат Шайдаева 40 гектарда инвестиционный площадка – «Восход» ООО тешкилнава. Карханада къведай йисан бегьер патал 20 гектарда зулун магьсулар цанва, анрихъ инсивилелди гелкъуьн тешкилнава.
И йикъара 10 гектардин участок тарарикай, кул-кусрикай михьзава. Чаз райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидин начальникдин заместитель Гьамидин Абдулкъафарова лагьайвал, гатфарихъай ана нехв ва гатфарин маса культураяр цада.
Зулун магьсулар кIватIна акьалтIарайдалай гуьгъуьниз никIера дериндай чил къарагъарда, ана шуьмягъин ва кIерецин къелемар цада.
Чаз лагьайвал, и багълариз яд марфадин къайдада гуда. Къелемарни республикадилай къецяй гъида, и кар патал икьрарар къемаз гьазурнава, меслятар хьанва.
Мадни, Цмуррин поселенидин территорияда «Агабеков Ф. А.» (Качалхуьр) ва «Рустамов С. Б.» (Ичин) тIварар алаз лежбервилинни фермервилин майишатар (КФХ-яр) тешкилнава. Абуруни гзаф йисара са менфятни къачун тийиз гадарнаваз хьайи дагълух чилер ишлемишзава.
Гьелбетда, чил ишлемишун патал техникани герек я. И кар аннамишуналди, КФХ-ри Дагъустан Республикадин экономикадин ва территорияр вилик тухунин министерстводи кьиле тухузвай «Предоставление субсидий товаропроизводителям на развитие овощеводства защищенного грунта в горных территориях Республики Дагестан» конкурсда иштиракун ва махсус агрегатарни галаз «МТЗ-82-I» маркадин тракторар маса къачун патал заявкаяр ганва.
Чаз малум хьайивал, Шайдаеврин хзандихъ Цмуррин хуьруьн территорияда малдарвилин фермадин комплекс эцигдай фикирни ава. Инвестиционный и проект кьилиз акъудунив 20I7-йисуз эгечIдайвал я.
 Текст кхьейди Хазран Кьасумов я.

Нубатдин нумра акъатнава

И мукьвара кIелдайбурал «Куьредин ярар» общественный культурадин маканди лезги ва урус чIаларалди кварталда садра акъудзавай медениятдин, эдебиятдин ва тарихдин информацидин «Куьредин ярар» журналдин алай йисан 3-нумра агакьнава.
Ам интернетдай къачунвай урус чIалалди кхьенвай «Национальная культура – душа народа» макъаладилай башламищ жезва.
Ана гьакI алай йисуз 17-сеферда кьиле тухвай «Шарвили» эпосдин суварикай, алай йисуз Шарвилидин премияр гайибурукай куьруь информацияр, и эпосдай «Шарвилидин къамат» чIук, гьакIни 28-октябрдиз райцентрдал кьиле фейи культурадинни чIаларин суварин, Кьулан СтIалрин мектебдин 100 йисан мярекатдин гьакъиндай шикиларни галаз информацияр, «Куьредин ярар» культурадин макандин регьбер А. Агьмедпашаеван «Культура-эдебият-дидедин чIал», Фахрудин Насрединован «Неизвестиное об известном», Музеффер Меликмамедован «Лезги чIал квахьунин хаталувал» макъалаяр, шииралди кхьенвай Майрудин Бабаханован «Келентар» тарихдин романни аваз къведай йисуз чапдай акъудун патал гьазурнавай «Лекьрен мани» шииррин ктабдикай, адан са шумуд шиирни галаз, куьруь информация ганва.
Журналдин и нумрада гьакI Сардар Абилан «Экуьнин ярар» гьикая, машгьур алим, писатель, энциклопедист Гьаким Къурбанакай А. Агьмедпашаева кхьенвай «I0I-й выдающийся лезгин» макъала, гьакIни лезги халкьдин мисалар, къаравилияр, хийирлу меслятар, малуматар гьатнава.
 Абидин Камилов, журналдин редколлегиядин член.
 
Инсан ва закон

Метлеблу семинар-совещание

Алатай гьафтеда «Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда коррупциядиз акси кIвалах тухунин рекьяй семинар-совещание кьиле фена.
Дагъустан Республикадин прокуратурадин тапшуругъдалди тухвай мярекатда райондин администрациядин, прокуратурадин, организацийринни къуллугърин руководителри, жавабдар работникри, СМИ-дин векилри иштиракна. Семинар-совещание, райондин администрациядин къурулушра коррупциядин вилик пад кьунин мураддалди кьабулнавай муниципальный программадикай лугьуналди, райадминистрациядин Кьилин везифаяр тамамарзавайди тир Лацис Оруджева ачухна ва кьиле тухвана.
Мярекатдал райондин прокурордин чIехи куьмекчи Руслан Абилова коррупциядиз аксивал авунин рекьяй кьабулнавай ва кардик квай федеральный закондикай, адан истемишунрикай, и рекьяй райондин прокуратуради тухузвай кIвалахдикай гегьенш рахунар авуна, семинар-совещанидин иштиракчийрин патай хьайи суалриз жавабар гана.
 Хазран Кьасумов.