Сулейман-Стальский район
Версия для слабовидящих

№62

Министрди райондин агьалияр кьабулна


IMG_7885 [800x600].jpgАлай йисан 26-ноябрдиз Дагъустан Республикадин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр Мусафенди Велимурадова райондин администрацияда агьалияр кьабулна. И мярекатда муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова, общественный организацийрин ва СМИ-дин векилри иштиракна.
Пуд сятда давам хьайи агьалияр кьабулуниз жуьреба-жуьре месэлаяр гваз атанвай 14 кас кьабулна. ИкI, Кьасумхуьрелай тир пенсионерка Сабират Гьажиевади вичин туьквендин вилик квай майдан законсуздаказ ганвайдан патахъай арза авуна. И месэла райондин Кьили вичин гуьзчивилик кутуна. Арзачидиз законсуз чилин участокдиз ганвай свидетельство вахчун патал суддин инстанцийриз арза кхьин меслят къалурна, гьа са вахтунда райондин администрациядин патай юридический куьмек гун патал юрист ва архитектор желбда.

 Кьулан СтIалдилай тир Абдул Межидова министрдиз жемятдин тIварунихъай хуьре ФАП эцигунин ва инвестиционный майданрал физвай рекье херхем вегьинин патахъай арза авуна. И хуьре 2913 кас яшамиш жезва, абурукай 1212 касди кьилдин куьмекчи майишатар тухузва. ФАП хуьруьн администрациядин дараматда са гъвечIи кIвале ава, ада алай аямдин саниторно-эпидемиологиядин истемишунриз жаваб гузвач. Хуьре ФАП эцигунин патахъай райондин агьалияр ва руководство са шумудра республикадин талукь къуллугъриз арзаяр кхьиниз мажбур хьайиди я. И месэлайрин патахъай Мусафенди Велимурадова куьмек гун хиве кьуна ва къейдна хьи, и кар патал талукь документар хьун чарасуз я.
Райондин Кьил
Нариман Абдулмуталибова лагьайвал, ФАП эцигун патал проектдинни сметадин документар гьазурнава, хуьруьн юкьвал чилин участокни чара авунва. - Герек документар аваз хьуни хуьре ФАП эцигун «Устойчивое развитие сельских территорий на 2014-2017 годы и на период до 2020 года» программадик кутаз жеда, - къейдна министр Мусафенди Велимурадова. «с/с Уллугатагский», «с/с Испикский», «с/сс Шихикентский» ва «село Эминхюр» поселенийрин кьилери ва агьалийри министрдиз и хуьрер газификация авунин патахъай арза авуна.

Райондин хуьрер газификация авуниз 2015-йисуз 34730 агъзур манат, 20I6-йисуз 19820 агъзур манат пул кутун къалурнавай. ЯтIани, республикадин бюджетдай къалурнавай кьадар пул ахъай тавун себеб яз хуьрера газификациядин кIвалах бес кьадарда тухуз хьанач. И месэладин патахъай Вини-Къартасрин, Агъа-Къартасрин, Асалдхуьруьн, КIахцугърин, Зугьрабхуьруьн, Ичинрин, Бутрин хуьрерин агьалийрин арза-ферзе яб тагана амукьна. Министрди и месэла вичин гуьзчивилик жедайдакай ва чилерин инвентаризация тухун патал пешекарар ракъурдайдакай лагьана. «село Эминхюр» АСП-дин кьил Бейдулагь Къарибова мад сеферда министр Мусафенди Велимурадовавай «Аламишинский» ГУП-дин балансдал алай чилер хуьруьн поселенидив вахкунин патахъай куьмек гун тIалабна. Агьалийривай и чилер тамамвилелди ишлемишиз жезвач, гьикI лагьайтIа, абурухъ правоустанавливающий документар авач. 2013-2015-йисара и чилерилай хуьруьн поселенидин администрациядин хсусиятда и чилер авачирдакай багьна кьуна, арендадин чилин налог гузвач. И месэаладин патахъай республикадин Кьили «Аламишинский» ГУП терг авунин ва чилер хуьруьн поселенидин администрациядив вахкунин патахъай протокольный поручение гайиди я. Чилер хуьруьн поселенидин администрациядин хсусиятдиз вахкунин месэла ДР-дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министерстводин пешекаррин иштираквал аваз гьялдай меслят хьана.
 «с/с Уллугатагский» АСП-дин ЖКХ-дин начальник Румик Ризванов Уллу Гъетягърин хуьр целди таъминарунин месэла гваз атанвай. Мусафенди Велимурадова лагьайвал, целди таъминарунин, рекьер туькIуьрунин ва ихьтин маса программайра иштиракун патал проектдинни сметадин ва герек маса документар гьазурун лазим я. Мадни, хуьрерин поселенийри тайин метлебдин программайрани иштиракна кIанда. КФХ-дин руководитель Загьидин Тажибова, арендаторар тир Исабег Исрафилова ва Ражидин Аликъулиева (НуьцIуьгъ) министрдивай КIварчагъ дередин агьалияр целди таъминарунин, гьакIни республикадин метлеб авай «Куркент-Карчаг-Сиртыч» рекье асфальт цунин карда куьмек гун тIалабна. Цин патахъай «Минмелиоводхоз РД» ФГБУ-дин руководстводи серенжемар кьабул тавун себеб яз дереда цанвай 152 гектар багълар кьурадай чкадал атанва. «Куркент-Карчаг-Сиртыч» республикадин автомобилрин рекьи КIварчагъ дередин 4 хуьруьхъ ва Табасаран райондин 4 хуьруьхъ галаз алакъалу ийизва. Мусафенди Велимурадова и месэлайрин патахъай вич ДР-дин Гьукуматдихъ, «Минмелиоводхоз РД» ФГБУ-дин руководстводихъ ва ДР-дин рекьерин майишатдихъ галаз куьмек гунин патахъай алакъалу жедайдакай лагьана. Алибала Гьажибалаева министрдивай ЦIийи Мамрач хуьруьз газ, эквер ва яд гъунин патахъай куьмек гун тIалабна. Хуьре 300 майишат ава.
Эхиримжи 2-3 йисан вахтунда муниципальный бюджетдин такьатрихъ са кьадар кIвалахар авунва. Алкьвадрилай тир Мевлюдин ва Динара Ягъибеговар министрдин патав 2012-йисуз чпи «Социальное развитие села» программадай къачузвай 596 агъзур манат пул чпин кредитдин счетдай квахьнава ва и карда куьмек гун патал атанвай. И месэла Мусафенди Велимурадова вичин гуьзчивилик кутазвайди ва и кар талукь министерствода гьалдайди лагьана.
 «Паласа» ООО-дин генеральный директор Тажир Ярагьмедова министр Мусафенди Велимурадовавай Вини СтIалдилай инвестиционный майдандал физвай 5 километр рехъ «Устойчивое развитие сельских территорий на 2014-2017гг. и на период до 2020 года» ДР-дин тайин метлебдин программадик 2017-йисуз кутун тIалабна.
ДР-дин «Нетижалу АПК» кар алай проект кьилиз акъудун яз районда инвестиционный лап зурба проект кьилиз акъудзава, вичин къимет саки 400 миллион манат тир 250 гектардин майданра интенсивный къайдадин багълар кутазва. Алай йисуз ихьтин багълар 35 гектарда кутуна акьалтIарзава. 100 агъзур къелем Италиядай ва Сербиядай хкана. Алай йисуз кутунвай инвестицийрин кьадар 50 миллион манатдилай виниз я.
Муниципальный райондин Кьил Нариман Абдулмуталибова агьалияр кьабулунай Мусафенди Велимурадоваз чухсагъул лагьана.
 Агьалияр кьабулна куьтягь хьайила Мусафенди Велимурадов ва Нариман Абдулмуталибов интенсивный майданда цIийи къайдадин багълар кутазвай участокдиз фена.
 Хазран Кьасумов.

ЦIийи судья тайинарна

IMG_7971 [800x600].jpg29-ноябрдиз С.-Стальский райондин суддин дараматда РФ-дин Президент В. В. Путина алай йисан 10-ноябрдиз 601-нумрадик кваз акъудай Указдин бинедаллаз Сулейман-Стальский райондин суддин судьявиле тайинарнавай Акимова Лейла Нурметовна вичин кIвалахдин везифайрив эгечIуниз ва кьин гуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена. Ам. С.-Стальский райондин суддин председатель федеральный судья Айбатов Мегьамедзаид Мегьамедмирзоевича ачухна ва кьиле тухвана.
И мярекатдин кIвалахда райадминистрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавайди тир Лацис Оруджева, Кьурагь райондин МР-дин кьил Замир Азизова, райондин прокурор Фархад Акимова, районрин уртах Следственный отделдин руководитель Девлетхан Оруджева, федеральный ва мировой судьяйри, адвокатри, ветеранри, маса къуллугърин руководителри, СМИ-дин векилри иштиракна.
Райондин суддин председатель М. М. Айбатова залда залда кIватI хьанвайбур чи районэгьли Акимова Лейла Нурметовна РФ-дин Президент В. В. Путинан Указдалди С.-Стальский райондин суддин судьявиле хкянавайди къейдна, адаз вичин ва гьакIни и шадвилин собранидин вири иштиракчийрин тIварцIихъай и жавабдар къуллугъ – еке ихтибарвал – мубарак авуна, гзаф йисара ДР-дин Верховный судда гьар дережадин къуллугъар намуслувилелди кьиле тухвайди хьиз, ада райондин судьявилин везифаярни, РФ-дин законрихъ галаз кьадайвал, ян тагана тамамардайдахъ кIевелай инанмишвал авуна, суддин цIийи дарамат ишлемишиз вахкайла кIвалахдин шартIар хъсан жедайди къейдна.
 Ада залда ацукьнавайбур цIийиз хкянавай судьядин куьруь биографиядихъ галаз танишарна. Ада къейд авурвал, Акимова Лейла Нурметовна 1977-йисан 10-январдиз Махачкъала шегьерда хана. 1993-йисуз Махачкъалада 42-нумрадин юкьван школа, 1996-йисуз промышленно-экономический колледж ва 2001-йисузни ДГУ-дин юридический факультет яру дипломдалди акьалтIарна. 2001-йисуз ам ДР-дин Верховный суддиз суддин заседанийрин секретарвилин къул-лугъдал кьабулна. Гуьгъуьнлай консуль-тантдин къуллугъдал тайинарна. 2008-йи-салай инихъ судьядин куьмекчивилин къул-лугъдал кIвалахзавай. РФ-дин Прези-дентдин 2016-йисан 10-ноябрдиз 601-нумра-дик кваз акъудай Указдалди С.-Сталь-ский райондин суддин судьявиле тайинар-нава. Хзан ава, 3 аял тербияламишзава.
Гуьгъуьнлай анал тебрикдин хуш кели-маяр ва насигьатдин гафар гваз мировой судья Тамамат Алиева, адвокат Алибег Ма-гьарамов, райадминистрациядин кьилин 1-заместитель Лацис Оруджев, райондин прокурор Фархад Акимов ва маса юлдашар рахана.
Эхирдай анал залда авайбурун вилик экъечIна рахай цIийи судьяди вич икI хушвилелди кьабулунай ва вичин тIварцIихъ тебрикдин хуш келимаяр, насигьатдин гафар лугьунай вирибуруз рикIин сидкьидай чухсагъул лагьана, вичел ихтибарнавай и жавабдар къуллугъ, РФ-дин законрал ва нормативный актарал кIевелай амал авуналди, ян тагана кьилиз акъуддайдахъ инанмишарна. Гуьгъуьнлай ам РФ-дин пайдахдин вилик кьин гунин гафар рахана.
Мярекатдилай гуьгъуьниз адан иштиракчийри и вакъиа рикIел хуьнин мураддалди райондин суддин дараматдин вилик шикилар яна.
 Абидин Камилов.
Шикилда: мярекат кьиле фейи вахт

 Ван авуна  

Баркаллу кIвалахри аферин гъанвайди

И йикъара «Лезги газетдин» алай йисан 43,44-нумрайра «Эллериз къадир хьанайтIа...» кьил гана чи бажарагълу журналист Абдулафис Исмаилова, лезги халкьдин кьегьал хва Имам Музамудинович Яралиеваз талукьарнавай чIехи макъала чапнавай. За и газетдиз акъатнавай макъалаяр ва поэма дикъетдивди кIелна.
Заз акурвал, лезги халкьдин бажарагълу хва, инсанперес, ватанперес Имам Музамудиновича лезги халкь, лезги чил паталди чIугунвай ва чIугвазвай зегьмет, вичин хсуси харжийрихъ эцигнавай кьван чкаяр, харжнавай пулар акурла, завай адаз баркалла талгьана акъвазиз жезвач. Заз абурун тухумдин тарихдай бязи делилар гъиз кIанзава. Яралиеврин хзан къадим вахтарилай инихъ чипихъ адалат авай, хуьруьз-кIвализ чпивай жедай вири гьуьрмет ийизвай халисан лезги хзанрикай я.
Имам Музамудиновичан чIехи буба Яралидиз гьеле пачагьдин Россиядин вахтундани вичин мал-къара аваз, абур Кьурагьрин дагълара хвейиди тир. 1941-йисуз Гитлеран Германияди СССР-дал вегьейла Имам Музамудиновичан чIехи буба Къазимамеда хзандиз ва мукьва-кьилийриз, дяве каш-мекь я лагьана, техилар цаз башламишнай. СтIалрин хуьруьн «Вини векьер» лугьудай чкада 50 гектар чиле цанар цана вичин кьве жуьт балкIанрин куьмекдалди тумунин къуьл чилик кутунай ва чеб кашакай хвенай.
1942-йисуз техилар кIватI хъийидайла гьа и йисан мартдин вацра Агъа СтIалрин къазмайрал са шумуд райондай – Кьурагьай, Агъулай, Хивдай, Кьасумхуьрелай дяведиз аскерар рекье твадай пункт ачухнавай. Чи уьлкве патал четин и вахтунда Имам Музамудиновичан чIехи буба сифтегьанбурук кваз гуьгьуьллувилелди дяведиз фенай. 1942-йисан гатуз 50 гектарда цанвай «сарубугъда» техил кIватIна, зеррени пуч тавуна, 100 тонн къуьл гьасилнай. Бубайрин мисалда лугьузвайвал, зегьмет чIугур инсан садрани галатдач.
Ихьтинбурукай сад вичин яш 80 йисалай алатнаватIани КФХ ачухна, 3,5 гектар емишрин багълар кутунвай Имам Музамудиновичан дах я. Эгер чна Имам Музамудиновичан уьмуьрдикай, ада лезги халкьдиз ийизвай кьван хъсанвилерикай рахайтIа макъала чIехиди жеда.
Амма, гьайиф хьи, и хъсанвилер, са вучиз ятIани, я тахьайтIа са нелай ятIани аслу яз, чиркинарзавайбурни тIимил авач. Бес Имам Музамудиновича вич кьиле аваз «Шарвили» эпос арадал хкун ва чIехи сувар арадал гъун им игитвал тушни?! 2000-йисалай инихъ гьар йисуз кьиле тухузвай «Шарвили» эпосдин сувари Дагъустандин халкьарин арада гьуьрмет-хатур мадни мягькемарна. Дегьзаманадин шегьер тир Ахцегьа «КIелед хивел» дагъдин кьакьан лекьерин маканда Шарвилидиз талукьарнавай ротонда эцигун бес Имам Яралиеван гьунар тушни? Абдулафис Исмаилова вичин чIехи макъалада Имам Музамудиновича халкь, ватан паталди вичин хсуси харжийрихъ эцигнавай кьван чкаяр, харжнавай пуларин кьадарар кьун мад герек къвезвач, виридаз абур такуртIани, Аллагьдиз аквазва.
Гьукумат чкIай 1991-1993-йисара виринра авай заводар, фабрикаяр тарашна, колхозар, совхозар амукьнач. Миллионралди гектар чилер къалгъанриз, тамариз элкъвена, гьа ихьтин гьахъсузвал чи райондихъни агакьна. И кIвалахдиз И. Яралиева кьетIен фикир гана, алай вахтунда са шумуд гектарра уьзуьмлухар, багълар кутунва, техилар цазва. Вичин харжийрал арифдар, камалэгьли Алкьвадар Гьасан-эфендидиз Кьиблепатан Дагъустанда санани авачир хьтин музей эцигна, «Рычал-су» завод цIийи тадаракралди таъминарна, КIвалахар авачиз гьакI авай райондин агьалийриз хейлин кIвалахдин чкаяр ачухна.
Райондиз кIвалахал хтай са куьруь вахтунда ада райондин гьал дегишарна. Культурадиз, образованидиз, медицинадиз кьетIен фикир гана, са жерге кIвалахар гуьнгуьна хутуна, ада къалурай дуьз рехъ гила Нариман Шамсудиновича давамарзава. Бес ада Дербент шегьер къайдадиз хкун патал ч1угур зегьмет, харжай кьван вичин хсуси пулар ибур вири халкь паталди туширни.
Имам Музамудинович Яралиев вири лезги халкьдин бажарагълу хва яз чи кьиле жеда, ам гьамиша чи пайдах яз амукьда. Ада ийизвай кьван хъсанвилер рикIелай алуддай лезги, ам лезги туш.
«Эллериз къадир хьайит1а...» макъала «Куьредин хабарар» газетда гун хъувун - им И. М. Яралиеваз районэгьлийри еке гьуьрмет авунин лишан я. Чна адахъ мадни еке агалкьунар хьун, адаз чандин сагъвал гун Аллагьдивай тIалабда. Амин.
 Вадим Жамалдинов, Герейханован хуьруьн Агъсакъалрин Советдин председатель.
 
Забит Ризванован – 90 йис

Адан тIвар ва кар эбеди я

 Инсанар гьамиша чан аламаз амукьдач, бахтлу кас вичин тIвар несилри рикIера хуьдайди я. Алишер Навои.
Гьар са чилихъ вичин асул яржар (Шагь дагъ, Шалбуз, Кьулан вацI) жедайди хьиз, гьар са халкьдихъ вичин руьгьдин мягькем даяхар, туьхуьн тийир нурлу гъетер жеда. Ахьтинбурун жергедай яз чавай еке дамахдивди чи халкьдин къагьриман рухваяр тир Давдакьан, Низамидин, Куьре Меликан, Гьажи Давудан, Фатали хандин, Ярагъ Мегьамедан, Алкьвадар Гьасан эфендидин, Кьуьчхуьр Саидан, Етим Эминан, СтIал Сулейманан ва масабурун тIварар кьаз жеда.
И сиягьда, са шакни алачиз, лезги халкьдин «пайгъамбар» яз гьисабзавай чи машгьур шаир, писатель, драматург, фольклорист, тарихчи, литературовед, вичин вири савадлу уьмуьр эхирдалди хайи халкьдиз къуллугъ авунин баркаллу кардиз бахш авур къанажагълу инсан тир Забит Ризванован тIварцIини лайихлу чка кьазва. Вичин вири уьмуьр чи халкьдин тарих, меденият, мецин яратмишунар арадал хкунин кардиз бахш авур адан къелемдикай гьар йисара Махачкъалада, Бакуда ва Москвада «МискIалар», «Гар чуьлда жеда», «Пайгъамбардин къацу пайдах», «Самур вацIун кьибле пата», «Кьелни фу», «Шагьнабатдин сел», «Ветер любит простор», аялар патал кхьенвай «Дадашан дустар», «ГъвечIи кIел» ктабар, гьакIни Дагъустандин халкьдин шаир Байрам Салимовахъ галаз санал кхьей «Шарвили» эпос хкатна. Адан хва шаир, публицист, ДР-дин госпремиядин лауреат Ризван Ризванова «Шарвили» эпос урус чIалаз таржума авуна, чапдай акъуднава.
Забит Ризванова кхьей пьесайрин бинедаллаз цIудалай виниз тамашаяр къалурна. Ада гьакI туьрк ва азербайжан ч1аларал кхьизвай шаиррин ва драматургрин эсерар лезги чIалаз таржума авуна. Хъсан писатель, шаир ва драматург хьиз, З. Ризванов ялавлу фольклористни тир.
Чна винидихъ къейд авур «Шарвили» эпос арадал хкунин кардикни адан зегьметдин еке пай ква. Къе «Шарвили» къагьриманвилин эпосдин гьар йисуз къадим Ахцегьа кьиле тухузвай республикадин метлеб авай сувар чи халкьдин виридалайни чIехи ва шад сувариз элкъвенва. Ада гьакI езги халкьдин са шумуд виш мах, агъзурралди кьуд цIарцIин бендер-халкьдин манияр кIватI хъувунва. Абурукайни са тIимил пай адан «Ашукьдин къуват», «Лезги халкьдин куьгьне манияр», «Из фольклора южных лезгин» ва маса кIватIалра гьатнава. Забит Ризванова КцIара (Къусарда) Лезгийрин халкьдин театр ва миниатюрайрин Театр тешкилна, гьакIни Танхо Израилован куьмек галаз, Жамалутдин Муслимовахъ галаз санал манийринни кьуьлерин ансамбль тешкилна, КцIарин тарихдинни хайи ерияр чирдай музейдин экспонатрин базовый фонд арадал гъана ва икI мад.
Гьелбетда, адан уьмуьрдикай, яратмишунрикай, лайихлувилерикай кхьейтIа тамам са яцIу ктаб арадал къведа. Амма заз къе са кар къейд ийиз кIанзава, эгер лезги халкь кьве патал чара авунин тIал рикIеваз, экуь мурадар кьилиз акъудунин къаст рикIе амаз чи арадай вахтсуздаказ акъатай кьегьал хва сагъ яз амайтIа адан 90 йис тамам жедай. Амма чун вири вахтуниз муьтIуьгъ я. Гьелбетда, чпин вири уьмуьр хайи халкьдин рекьиз бахш авур кьегьал рухвайрин тIварар ва абурун крар эбеди яз амукьда.
25-ноябрь. И югъ лезги халкьдин тарихда, медениятда лишанлуди ва яргъалди рикIел аламукьдайди хьана. И юкъуз лезгийрин къадим тир Дербент (Кьве вар) шегьерда СтIал Сулейманан тIварунихъ галай госмуздрамтеатрдин дараматда Забит Ризванован 90 йис тамам хьуниз талукьарнавай зурба мярекат кьиле фена. Ана лезги халкьдилай гъейри Дагъустандин маса миллетрин векилрини, Махачкъаладай, Бакудай ва маса шегьеррайни районрай атанвай мугьманри, чи чIехи алимри, культурадин ва яратмишдай интеллигенциядин, СМИ-рин векилри иштиракна.
Ам тешкилуник Дербент шегьердин руководстводи, лезги театрдин коллективди, хайи халкьдин гележегдихъ рикI кузвай кьилдин ксари-карчийрини чпин еке пай кутуна. Мярекат башламиш жедалди вилик аниз атанвай мугьманри, кIеретI-кIеретI хьана, Лезги театрдин вилик квай майдандал СтIал Сулейманан гуьмбетдин вилик и югъ рикIел аламукьдайвал шикилар язавай, халкьдин садвилиз элкъвенвай и югъ-сувар мубаракзавай.
Театрдин дараматдиз гьахьзавай дегьлизда аквадай чкадал Забит Ризванован шикил алаз адан ктабрин выставка ачухнавай, абуруз атай мугьманри еке интерес ийизвай.
А карни еке ризивилелди къейд ийиз кIанзава хьи, и мярекатда муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибов кьиле аваз чи райондайни чIехи делегацияди иштиракна. Тайинарнавай вахт хьайила театрдин тамашачийрин зал сиви-сивди инсанрай ацIана. Сегьнедин кьиле аквадай чкадал «Забит Ризванован 90 йис» гафар кхьенвай ва адан чIехи шикил алай банер янавай.
ЧIехи шаир, писатель, драматург, фольклорист, публицист ва таржумачи, лезги халкьдин кьегьал хва Забит Ризванован 90 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилин межлис, адакай куьруь гаф рахуналди, чIехи алим, литературовед, филологиядин илимрин доктор, ДГУ-дин профессор Гьажи Гьуьсейнович Гашарова ачухна ва кьиле тухвана. Анал сифте межлис тебрик авунин куьруь гаф гваз ДР-дин Халкьдин Собранидин депутат, А. А. Тахо-Годидин тIварунихъ галай педагогикадин НИИ-дин директор Гь. И. Мегьамедов рахана.
Забит Ризванован уьмуьрдикай ва яратмишунрикай Дагъустандин Халкьдин шаир Арбен Къардаша гегьенш ва марагълу доклад авуна.
 Гуьгъуьнлай анал юбилярдин уьмуьрдикай, яратмишунрикай, ада чи халкь патал чIугур зегьметдикай, лайихлувилерикай, ада тур весидикай, гьакIни чпин рикIел хкунар, адаз бахшна кхьенвай шиирар гваз шаирар тир ДР-дин культурадин лайихлу работник Сажидин Саидгьасанов, филологиядин илимрин доктор Фейзудин Нагъиев, Баку шегьердай атанвай багьа мугьманар ва маса юлдашар рахана.
Шаирдин хва, бажарагълу шаир ва таржумачи, ДР-дин Госпремиядин лауреат Ризван Ризванова вичин бубадин гьуьрметдай ихьтин зурба межлис къурмишунай, бубадин ва вичин тIварцIиз хуш келимаяр лугьунай Дербент шегьердин администрациядиз, лезги театрдин коллективдиз, межлисда иштирак авур вири юлдашриз еке чухсагъул лагьана.
Эхирдай анал лезги театрдин коллективдин, гьакIни Кьиблепатан Дагъустандин районрай атанвай артистрин иштираквал аваз концертдин еке программа къалурна. Межлисдин иштиракчийри Дагъустандин халкьдин артистка Фаризат Зейналовади тамамарай Забит Ризванован ч1алариз гьевескар композитор Майина Абдулмуталибовади тесниф авур «Ша лагь зи ярдиз» мани, РФ-дин лайихлу артист Абдуллагь Гьабибова, Дагъустандин халкьдин артист Тарлан Мамедова лагьай манияр, чи райондай тир Дагъустандин лайихлу артист Омар Меликова, Расул Абдулкебирова чуьнгуьрар гваз ягъай манияр, Герейханован хуьруьн 1-нумрадин СОШ-дин ученица Къизил Османовади, милли парталар алаз ва гъиле гапур аваз, устадвилелди хуралай «Шарвили» эпосдай к1елай ч1ук, гьак1ни ашукь Айдуна, Билал Аскерова, лезги театрдин актер ва машгьур манидар Руслан Пирвердиева ва масабуру лагьанай манияр ва гьак1ни тамамарай маса нумраяр еке хушвилелди кьабулна.
И мярекат санлай кьурла метлеблуди ва марагълуди, адан иштиракчийрин рик1ел яргъалди аламукьдайди хьана.
Абидин Камилов, шаир, ДР-дин культурадин лайихлу работник.


 1-декабрь СПИД-дихъ галаз женг чIугунин Виридуьньядин югъ я

Хаталу азардин вилик пад кьан

СПИД саки виш йисан идалай вилик Африкада малум хьайи гзаф хаталу азар я. Адакай неинки чи республикада, гьакI Россиядани виликрай хабар авайди тушир, Ам 1981-йисуз РагъакIидай патан Европада, 1985-йисан июлдиз дуьньядин 40 уьлкведа малум хьана. Анжах 1987-йисан мартдиз Россияда ахьтин азар акатнавай са кас дуьздал акъатна. Адалай инихъ СПИД-ди йисандавай-суз гегьенш камар къачуз башламишна. Гьа икI, ада Дагъустандални “гьужумна”. Къе арадал атанвай гьалари республикадин здравоохраненидин министерстводикни къалабулух кутунва.
Дугъриданни, махсус вирусар (ВИЧ-вирус иммунодефицита человека) себеб яз галукьзавай и азар инсанар телеф хьунал гъизвайбурукай сад я. ВОЗ-дихъ авай делилралди, дуьньяда СПИД-дик азарлу хьанвай саки I00 миллион кас малум я. Абурукай 40 миллиондив агакьна кьенва. Дуьньяда гьар юкъуз 19 агъзур касдик и азар акатзава, йикъа 7 агъзур кас рекьизва. Чебни - гзафни-гзаф Азиядин, Африкадин уьлквейрин агьалияр. Россиядин Федерацияда ахьтин азар акатнавай 960 агъзур кас ава, абурукай I30 агъзур кас кьенва. И азар иллаки Москвада ва Московский областда, Санкт-Петербургдани областда, Самарада, Екатеринбургда ва маса шегьерра гзаф чкIанва. Дагъустандани и жигьетдай гьалар са акьван пайгар туш: 2606 азарлу регистрация авунва, абурукай 580 кас кьенва. Алатай йисуз мад 200 дуьшуьш (СПИД-дик азарлу тир) малум хъхьанва. И жигьетдай Мегьарамдхуьруьн, Сулейман-Стальский, Табасаран, ЦIумада, Хаса¬вюрт, Къизилюрт, Леваша районра, Дербент, Даг. Огни шегьерра иллаки къалабулух кутадай гьалар ава.
Хаталувал адакай ибарат я хьи, ам галукьай инсандиз хабарни тахьун мумкин я. Кьвед лагьайди, сагъардай дарманар саки малум туш. Гьавиляй СПИД-дихъ галаз зарафатна виже къведач, ам азраил хьиз я - СПИД квай инсан рекьизва. Пуд лагьайди, адан инфекция квай инсандиз яргъалди (4-6 вацралай 4-6 йисалди) хабар жезвач. Гила азардин лишанрикай: лимфоаденопатия - яни гардандин, кешерин, хъуьчIерин патар-кIанер (цIумаруфар) са жуьре дакIвада, яргъал вахтунда ифинар акьалтда, геждалди къенер фида (диарея), йифен вахтунда гьекь акъатда, яхун жеда.
Гзаф дуьшуьшра (60% - 80%) СПИД-дик азарлубур махсус (пневмоцистенный) стIалжем хьанвайди хьиз аквада. Центральный нервийрин къурулуш харапI хьунни СПИД-дин лишан я.
Бес и тIегъуьндин вилик пад гьикI кьада? - суал къвезва. - И важиблу месэла тек са медработникрал вегьена виже къведач. СПИД-дин хаталувиликай инсанар, иллаки жегьилар, вири жуьредин такьатрикай (радио, телевидение, газет-журнал, гьакI Интернетни...) менфят къачуна, хабардар авун чарасуз я.
Школайра, высший ва юкьван образованидин заведенийра мукьвал-мукьвал махсус серенжемар кьиле тухун, и кардал вири общественность желб авун лазим я.
Саид Саидов, ЦРБ-дин инфекционный отделенидин заведующий.

Милли сеняткарвал

 «Зун гамунихъ ацукьнава…»

Вил вегьена килигун хьайитIа, чи Дагъустандин халкьар бубайрин адетар, гъилин сеняткарвилер хуьналди ва яратмишуналди машгьур я. Месела, Къубадин заргаррин, Унцукулдин кIарасдал нехишар атIудайбурун, Андидин литер, япунжияр гьазурдайбурун, Балхардин хъенчIин къапар расдайбурун, Цовкрадин симинин пагьливанрин устадвилер виридаз фадлай раиж хьанва. Бес чи Кьиблепатан Дагъустан, лезгияр гьихьтин сеняткарвилералди, устIарралди машгьур тир?
 Гзаф хуьрер гуьрчег гам-халича хуруналди, симинин пагьливанралди, тумаждин ва къванцин устIарралди, Испикар хъенчIин къапарин, СтIалар чуьнгуьрар расдай устIарралди ва икI мад. Сеняткарвилерикай рахадайла, зи фикирдиз гьасятда Испикар, ана чепедин накьвадикай гьазуриз хьайи хъенчIин къапар къведа.
Лугьун лазим я хьи, юкьван асирда хъенчIин къапар гьазурун Дагъустанда сеняткарвилин вилик фенвай хилерикай сад тир. Агьалийрин и кеспи, алимри тестикьарзавайвал, XIV асирда магъулрин чапхунчийри гилан Сулейман-Стальский райондин сергьятда хьайи КIеле хуьр кукIварайла хкатна. КIелеяр лезгийрин хъенчIин къапар акъатай бине я. XV асирдилай эгечIна, кIелевийри и кеспи Испика, Салияндал ва Гьезерхуьре давамарна. Кьиблепатан Да-гъустанда хъенчIин къапар гьазурунин кIвалахди XIV асирда цуьк акъудна.
Милли сеняткарвиликай рахадайла, гам-халича хруникайни лугьуз кIанзава. Вичин «XIX-асирда ва XX-асирдин сифте кьилера лезгийрин материальный культура» тIвар алай ктабда машгьур алим С. С. Агъаши-риновади кхьизвайвал, гамар хрунин ва маса гунин рекьерай Куьре округ Кавказда вилик жергейра авайбурукай сад тир. Алатай асирдин 70-80-йисара райондин гзаф хуьрера, кьилди къачуртIа, Кьулан СтIалдал, Вини СтIалдал, КIварчагъа, Эминхуьре, Зизика, НуьцIуьгъа, Испика, КIахцугъа ва маса хуьрера гамарни халичаяр храдай фабрикаяр, цехар кардик квай. Анра хразвай гамарни халичаяр, асул гьисабдай, экспортдиз ракъурзавай, Вирисоюздин ва международный выставкайрани абуру тамашачияр гьейранарзавай.
Гьайиф хьи, «перестройкадин» цIай-ялав милли сеняткарвилихъ-ни галукьна, яваш-яваш хуьрера авай гамаринни халичайрин фабрикайрин, цехрин кIвалах акъваз хьана. Къе районда ихьтин я са фабрикади, я цехди кIвалахзамач. Районда милли сеняткарвал, кьилди къачуртIа, гамарни халичаяр хрунин кIвалах кIвачел ахкьалдардайдахъ инанмишвал къалурзавай крарни ава. ИкI, алай йисуз Кьасумхуьрел 2-сеферда гамаринни халичайрин фестиваль кьиле фена. Чун инанмиш хьайивал, чи хуьрера гамарни халичаяр храз чизвай дишегьлияр амазма. Гьа винидихъ тIвар кьур фестивалда чаз са шумуд касдихъ галаз таниш жедай мумкинвал хьана.
Узлифат Ашурбекова Зизикрин хуьряй я. – 8-10 йисан яшда авайла заз гам-халича храз зи дидеди чирайди я, - лугьузва У. Ашурбековади. – За гьеле школада кIелзавай йисара масадан куьмек галачиз гамар, халичаяр хразвайди тир. Гьа вахтара и кеспи чир тахьун еке айиб яз гьисабдай. Гъуьлуьз тухузвай руша анжах вичин гъилералди храй гам тухудай. Жуван стхайриз, вахариз тIвар яна храна, бубадин кIвале амукьзавай гамарикай, хали-чайрикай зун гьеле рахазвач. За, гьакIни гьа вахтарин рушари 17-20 юкъуз кьилди гам храна акьалтIарзавайди тир. У. Ашурбековади 20 йисуз Зизикрин гамарин фабрикада гьакъисагъвилелди зегьмет чIугуна. Ада хразвай гамар са шумудра Кьасумхуьрел, Дербентда, Махачкъалада тухвай фестивалра къалурнай. В. И. Ленинан шикил аваз храй гам У. Ашурбековади къени вичин кIвале аманат яз хуьзва. У. Ашурбековади чаз вичи фабрикада кIвалахдайла храй гамарин ва халичайрин тIварарни кьуна: «Табасарандин нехишар», «Чар гуьл», «КьепIир чешне», «Пуд фурар», «Егьерчи», «Векьелар», «СтIал чешне», «Тапанча»… - Захъ, стха, 6 рушни 1 гада ава, - лугьузва Узлифат Ашурбековади . – За неинки рушариз, гьакIни гададизни гам-халича храз чирна. Алай вахтунда У. Ашурбе-ковади хуьруьн клубда михьивилер ийидайди (техничка) яз кIвалахзава.
Гьа са вахтунда, ам гамар хрунин кIвалахдивайни къерех хьанвач, кIвале гам-халича хразва. НуьцIуьгърин хуьряй тир Закират Мегьамедова бажарагълу культработник я. И рекьяй вичихъ кIвалахдин 29 йисан тежриба авай ада эхиримжи йисара хуьруьн библиотекадин заведующийвиле кIвалахзава. Чаз малум хьайивал, Закиратни гамарни халичаяр, сун гуьлуьтар, маса шейэр хразвай устIар я. - Гамарни халичаяр за гьеле школада кIелзавай йисарилай инихъ хразва, и кар къени давамзава, - лугьузва З. Мегьа-медовади. – Виликдай за са шумуд йисуз гамарин фабрикадани кIвалах авурди я. З. Мегьамедовади НуьцIуьгъ-рин культурадинни ял ядай центрада (КДЦ-да) «Кар алакьдай гъилер» тIвар алаз кружок тухузва, школадин яшара авай рушариз гъаларикай сун гуьлуьтар, бегьлеяр, шарфар, гьакIни жуьреба-жуьре цуьквер храз чирзава. Милли и сеняткарвилиз интерес ийизвай рушарин кьадар къвердавай артух хьунални ада шадвал ийизва. - Чи йикъара гзаф рушариз гамар, халичаяр, гуьлуьтар храз чизвач, - лугьузва З. Мегьаме-довади. – Ваъ, за абур айибзавач, хуьрера гамарин фабрикаяр, цехар амач, кIвалера гамар хразмай дишегьлийрин кьадарни лап тIимил я, гьакI хьайила, рушариз гамар храз гьинай чир жеда?
Хуьрера гамарни халичаяр храдай фабрикаяр, цехар кардик акат хъувунайтIа, хъсан кар жедай. Вилик девирра чи хуьрера дишегьлийри неинки гамар, халичаяр, сун гуьлуьтар, гьакIни паласар, кашуяр, гьебеяр, чуваларни хразвайди тир. Къе абур бязи жегьилриз чинни ийизмач. Узлифат Ашурбековади ва Закират Мегьамедовади чаз ихьтин са кардикайни ихтилат авуна.
 Виликдай рушар гамунихъ ацукьайла, кьуд патаз абуру лугьузвай манийрин сесер чкIидай. РикI алаз муьгьуьббатдин манияр лугьудай: Зун гамунихъ ацукьнава, Пенжер ахъаз, билбил рахаз. За халича хразава, Ярдин шуьшкад шикил аваз. Махсус тарара ршанвай гамунихъ ацукьна, адаз кваквар язавай рушариз бахшна, гадайрини манияр туькIуьрдай: Ви гьа къизилд тупIариз кьий, Кваг къачурла таквазавай. Яр ви чIулав вилериз кьий, Зард халича хразавай. - Зи фикирдалди, къе милли сеняткарвилел чан хкидай лап хъсан вахт я, - лугьузва Узлифат Ашурбековади. – КIвалахдай чкайрихъ къекъвезвай, бейкарар яз авай инсанрин кьадар гзаф я.
Умуд кутаз кIанзава, бубайрин сеняткарвилерал чан хкиз кIанзавай, халкьдин хийир сифте чкадал эцигзавай халис ватандашар, тешкилатчияр майдандиз экъечIда, талукь къуллугъри, руководителри, спонсорри баркаллу и кар патал чпин фикирар, къуватар, гьерекатар сад ийида.
Текст кхьейди ва шикилар ягъайди Хазран Кьасумов я.

 Гъалибвилин музейда

Хуьр-кIвал, район ва республика патал баркаллу гзаф крар ийизвай Шайдаеврин хзанди 2014-йисуз Цмуррин хуьре Гъилибвилин музей эцигнай.
Мукьвара чун аниз фена. Вичи яргъал йисара хуьруьн поселенидин кьил, школада муаллим яз кIвалах авур музейдин директор Мегьамед Мегьамедова чаз лагьайвал, аниз неинки чи райондай, гьакIни уьлкведин маса субъектрай гзаф кьадар инсанар къвезва, абурун чIехи пайни школьникар я.
М. Мегьамедова чун музейдин экспонатрихъ, ана акъуднавай аквадай агитациядин такьатрихъ галаз танишарна. «Советрин Союздин игитриз баркалла!», «Цмур хуьруьн тарих», «Цмуррин хуьр ва алай аям», «Хуьруьнвияр – дяведин ва зегьметдин ветеранар», «Терроризмдиз ва дяведиз – ваъ!», «Социализмдин Зегьметдин игит Гь. Темирханован хсуси шейэр», «Генерал-майор М. Шайдаеван хсуси шейэр», «Чаз ислягьвал кIанда» стендри, фотомонтажри, «Гъалибвилин яракьар» пипIе эцигнавай Шлагинан пулемет-пистолетди, тапанчиди, винтовкади, пулемет-автоматди ва маса яракьри иниз къвезвайбурун фикир чпел желбзава. - Цмурар еке ва баркаллу тарих авай, кьегьал рухваярни баркаллу рушар гзаф акъатай хуьр я, - лугьузва Мегьамед Мегьамедова. – Генерал-майор Гьажикъурбан Гьажибалаевич Шайдаеван, и сихилдин амай векилрин, школьникрин куьмекдалди чна музейдиз экспонатар, хуьруькай ва хуьруьнвийрикай цIийи делилар кIватIун давамзава.
Патал хуьрерай, шегьейррай ва районрай музейдиз къвезвай инсанар хуьре генерал, алим Мегьамед-Гьанифа Шайдаеваз, шаир Алибег Фатаховаз эцигнавай памятникрални физва, анрал цуьквер эцигзава.
Мадни, хуьре Гъалибвилин музей эцигунай агьалийри Шайдаеврин хзандиз чухсагъулни лугьузва.
Текст кхьейди ва шикил ягъайди Хазран Кьасумов я.  

Аялрин рикI алай тербиячи

КIварчагърин «Рамашка» тIвар алай аялрин бахчада кIвалахдин девлетлу тежриба авай, чпин везифайрив намуслувилелди эгечIзавай, аялриз чеб диде хьиз кIанриз алакьнавай тербиячияр тIимил авач.
 Меликова Бидиржагьанни гьахьтинбурукай сад я.
 1973-йисуз хуьруьн мектеб куьтягьна ам Дербентдин педучилищедик экечIна. 1977-йисуз анаг агалкьунралди куьтягьна, КIварчагърин хуьруьн школада гъвечIи классрин муаллимвиле к1валахал акъвазна.
 1980-йисалай Меликова Бидиржагьана бахчада тербиячи яз кIвалахзава. Адан группада 36 аял ава.
 Бидиржагьана абуруз гьарфар кхьиз, шикилар чIугваз, пластилиндикай гьар жуьре шейэр туькIуьриз, кьуьлер ийиз, шиирар хуралай кIелиз чирзава. Ада аялар къугъунрал желб авунизни еке фикир гузва.
Б. Меликовади аялрин диде-бубайрихъ галаз сих алакъаяр хуьзва, абурун иштираквал аваз собранияр, гуьруьшар кьиле тухузва.
 Зейнулагь Наврузов. 

Мергьеметлувилин къанунралди

Хъсан крариз – шегьре рехъ

И йикъара чи редакциядиз акьалтзавай жегьил несил бубайрин адетриз ва баркаллу крариз вафалубур яз тербияламишунин кардик вичин еке пай кутазвай, жуьреба-жуьре хийирлу меслятар гваз майдандиз экъечIзавай дяведин ва зегьметдин ветеранрин райондин Советдин председатель, отствакада авай Яракьлу Къуватрин полковник Гьажимурадов Абдулаким Абдулагьович мугьман хьана.
 - Алукьзавай 2017-йисуз зи регьметлу буба Гьажимурадов Абдулагь Гьажимурадович хайидалай инихъ 110 йис тамам жезва, - лагьана ада вичихъ галаз хьайи суьгьбетда.
– Ада вичин вири савадлу уьмуьр – 40 йисалай виниз – муаллимвилин баркаллу кIвалахдиз бахшна, гзаф йисара Агъа Арагърин сифтегьан мектебдин директорвални авуна.
Гьа са вахтунда чун, 5 аял, дуьз тербия гана, кIелиз туна, уьмуьрдин шегьредал акъудна. Адан суьгьбетдай малум хьайивал, Абдулагь бубади вичин вири веледрив кIелиз туна, абурукай хайи халкь ва Ватан патал вафалу инсанар хкудна. Кьилди къачуртIа, рушар тир Тагъуяди ДГПИ акьалтIарна, алай вахтунда Кьулан СтIалрин юкьван школадин тешкилатчи яз кIвалахзава, Умрияна гзаф йисара Асалдхуьруьн медпунктунин заведующийвал авуна, исятда пенсияда ава. Гадаяр тир Абдулакима Москвада В. Куйбишеван тIварунихъ галай военно-инженерный академия акьалтIарна, гзаф йисара Россиядин Яракьлу Къуватра къуллугъ авуна, полковникдин чинда аваз отставкадиз экъечIнавай ада алай вахтунда чи райондин дяведин ва зегьметдин ветеранрин Советдин председателвилин жавабдар къуллугъ кьиле тухузва. Мадрида Ленинградда аспирантура акьалтIарна, илимрин кандидатвилин тIвар къачуна, алай вахтунда ДПУ-дин проректор яз кIвалахзава. МГУ-дин журналистикадин факультет акьалтIарай Наримана гзаф йисара «Махачкалинские известия» газетдин кьилин редактор яз ва гуьгъуьнлай Дагъустандин информационный агантстводин директор яз кIвалахна, алай вахтунда пенсияда ава.
- Алай вахтунда чахъ 18 хтул ава, - давамарна вичин суьгьбет ветеранди, - абурухъ виридахъ кьилин образование ава, абурукайни 2 илимрин кандидатар я. Чна вири аялри, Кьасумхуьруьн 1-нумрадин юкьван школа акьалтIарайди я.
И кар ва гьакIни хъсан кIелзавай аялар руьгьламишунин мураддалди ва мергьеметлувилин къанунрал амал авуналди, чна школадин руководстводихъ галаз виликамаз меслят хьуналди, кIелунин йисан гьар кьудай са пай (четверть) куьтягь хьайила, нетижаяр кьурла, кIелунра иллаки тафаватлу хьайи аялриз гун патал чи хзанрин патай «Муаллим А. Гь. Гьажимурадован тIварунихъ галай премия» тайинарнава. 1- премия (10-11-классар) – 500 манат. 2- премия (8-9-классар) – 300 манат. 3-премия (6-7-классар) – 200 манат.
Алай кIелунин йисан сад лагьай четвертдин нетижайрай и премийриз лайихлу хьанва: 1-премия – Мурадова Елена (11 «а» класс) классдин руководитель Меликова П. М.
2-премия – Асалиева Ферида (8 «б» класс) классдин руководитель Абумислимова Д. С.
3-премия – Гьасанова Сумая (6 «в» класс) классдин руководитель Аликберова Б. Б.
Умудзава, хъсан крарик ихьтин мергьеметлувилин къанунралди чпин пайни кутадай инсанар мадни майдандиз акъатда.
 Абидин Камилов. 

Райондин сайтдай

Михьивилерин варз

«Сулейман-Стальский район» муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова тестикьарнавай «Райондин территорияда аваданламишунин ва къелемар цунин варз тухунин гьакъиндай» пландин бинедаллаз санитариядин рекьяй организацийрин, управленийрин патарив гвай чкаяр, территорияр, райцентрадин куьчеяр, шегьре рекьин къерехар, паркар, ял ядай маса чкаяр михьунин, анра къелемар цунин жигьетдай кIвалахар тухун патал субботникар тешкилзава.
И мярекатра райондин руководстводи, образованидин, медицинадин идарайрин работникри, школьникри, хуьрерин агьалийри иштиракзава. Аваданламишунин, къелемар цунин жигьетдай хуьрера еке кIвалах тухванва.
Жуван гъвечIи ватанда – районда михьивилер авун, аваданламишунин кIвалахар тухун – им райондин агьалийри чпин буржи, намусдин кар яз гьисабзава.  

Гриппдин аксина рапар язава

 Гриппдин ва хаталу маса азаррин вилик пад кьун патал районда гьам аялриз, гьам чIехи яшарин инсанриз В Гепатитдин аксинани рапар язава.
И кIвалах декабрдин вацран эхирдалди давам жеда. Райондин центральный больницадин кьилин духтур Максим Ханбалаева лагьайвал, райондин территориядал инсанар гриппдикди начагъ хьайи ва ОРВИ-дин начагъвилер малум хьайи дуьшуьшар авач. ЯтIани ДР-дин здравоохраненидин министерстводи и начагъвилерин вилик пад кьун патал агитациядин еке кIвалах тухузва ва агьалийриз рапар ягъун меслят къалурзава. Лугьун лазим я хьи, В Гепатит – им эпидемиядин формадин начагъвал я. Адан аксина рапар ягъун – им и начагъвилин вилик пад кьунин асул шартI я, гьикI лагьайтIа, раб ягъай касдик и азар начагъ касдихъ галаз алакъалу хьайитIани акатдач. Пешекарри гьисабзавайвал, алайди гриппдин аксина рапар ядай лап кутугай вахт я. Инсанривай, чеб яшамиш жезвай чкайра поликлиникайриз, ФАП-риз фена, гриппдин, В Гепатитдин аксина рапар ягъиз, чпин сагъламвал хуьз жеда. Рапар анжах сагълам инсанриз язавайди я. Беден зайиф яз, кьил элкъвез, уьгьуьяр ягъиз хьайитIа, маса начагъвилер аватIани, рапар гуьгъуьнлай, сагъламвал хъсан хьайила, яна кIанда. Аллеядин эцигунар давамзава Кьасумхуьруьн террито-риядай фенвай «Мамрач-Ташкапур» республикадин метлеб авай шегьре рекьин сергьятда парк-аллеядин эцигунар давам жезва. Райондин центральный больницадивай эгечIна, парк-аллея Ватандин ЧIехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай обелискдал кьван давам жезва. Лугьун лазим я хьи, парк-аллея эцигдайла общественный ва яшайишдин дараматри и кардиз манийвилер арадал гъанай. И кар фикирда кьуналди, Москвадай тир карчиди ва райондин Собранидин депутат Азиз Яралиева законсуз эцигнавай 6 объект маса къачуна, абур чукIурна, иесийрив 3 миллион манат пул вахкана. Муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибов и йикъара парк-аллея эцигзавай чкадал фена ва кIвалахар кьиле физвай гьалдихъ галаз таниш хьана. Жегьилрин парламентдин членрихъ галаз гуьруьш Алай йисан 29-ноябрдиз муниципальный райондин Кьил Нариман Шамсудинович Абдулмуталибов районда цIийиз хкянавай Жегьилрин парламентдин членрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Гуьруьшда гьакIни са бязи къуллугърин ва общественный организацийрин руководителри, райадминистрациядин жегьил пешекарри ва СМИ-дин векилри иштиракна. Мярекатдал рахай Кьасумхуьруьн поселенидин депутат Мегьамед Алиева, Жегьилрин парламентдин председатель Насрудин Нисредова, парламентдин член Мадина Эскендаровади ва масабуру жегьилрин центр патал Кьасумхуьрел кьилдин дарамат чара авунин, районда тухузвай мярекатриз республикадин вузра кIелзавай райондин жегьилриз теклиф авунин, парламентдиз махсус форма ва удостоверение хьунин, районда гьар жуьредин акцияр, брейн-рингар, тренингар, конкурсар тешкилунин, анриз райондин жегьилар, чIехи классра кIелзавай аялар желб авунин, СтIал Сулейманан куьчеда жегьилрин бульвар тешкилунин, виликдай зирзибил вегьедай контейнерар алаз хьайи чкайрал спортдин инвентарь эцигунин ва маса теклифар гъана. Жегьилри гъайи вири теклифрин тереф Н. Ш. Абдулмуталибова хвена. -Районда тухузвай мярекатар сагълам уьмуьр раиж авунихъ, дидед чIал, адетар, культура хуьнихъ ва вилик тухунихъ, терроризмдин ва диндин экстремизмдин вилик пад кьунихъ, пIапIрус чIугунихъ, наркоманиядихъ, ичкибазвилихъ галаз женг чIугунихъ галаз алакъалубур хьун лазим я, - къейдна Н. Ш. Абдулмуталибова. Гуьруьшдин эхирдай Нариман Шамсудинович Абдулмуталибова цIийиз хкянавай Жегьилрин парламентдихъ гьар са карда агалкьунар хьана кIанзавайди лагьана. Лена Саидова, сайтдин кор-респондент.